Synod w Whitby – Zmagania o datę Wielkanocy i supremacja papieża nad arcybiskupami brytyjskimi

Rok 664 naszej ery był rokiem przełomowym dla Królestwa Northumbrii, a w konsekwencji całej Anglii. W małym miasteczku Whitby na wybrzeżu Yorkshire odbył się synod kościelny, który miał rozstrzygnąć spór religijny trwający od dawna. Chodziło o datę obchodów Wielkanocy – czy należało ją ustalać według obliczeń Rzymu, czy też starszej tradycji brytyjskiej. Z pozoru trywialna kwestia nabrała jednak znamiennego znaczenia politycznego i teologicznego, stając się areną starcia dwóch światów: rzymskiej ortodoksji a lokalnych zwyczajów.

Przyczyny zjazdu:

Synod w Whitby nie pojawił się znikąd. Jego korzenie tkwią w historii chrystianizacji Anglii. W VII wieku królestwo Northumbrii, pod panowaniem króla Oswiu, było miejscem spotkań dwóch nurtów chrześcijaństwa:

• Wpływ rzymski: Papież Honoriusz I wysłał misjonarza, biskupa Wilfrida z Yorku, który głosił ewangelię według rytuałów i kalendarza rzymskiego.

• Tradycja celtycka: W Northumbrii istniała już starsza forma chrześcijaństwa, wprowadzona przez irlandzkich mnichów, którzy obchodzili Wielkanoc w innym terminie niż Rzym.

Ten podział wywoływał konflikty i nieporozumienia. Król Oswiu, pragnąc jedności swojego królestwa, zwołał synod w Whitby, aby rozstrzygnąć spór o datę Wielkanocy.

Przebieg synodu:

Synod w Whitby trwał kilka dni. Obie strony – zwolennicy tradycji rzymskiej i celtyckiej - przedstawiły swoje argumenty teologiczne i historyczne. Podczas debat brały udział czołowe postacie religijne: biskup Wilfrid, obrońca kalendarza rzymskiego; biskup Colman z Lindisfarne, reprezentujący tradycję irlandzką; a także król Oswiu, który przewodniczył obradom.

W końcu synod wydał orzeczenie na korzyść Wilfrida i kalendarza rzymskiego. Decyzja ta nie była jednak łatwa. Colman opierał się zacięcie, a jego zwolennicy po synodzie kontynuowali praktykowanie starej tradycji.

Konsekwencje Synodu w Whitby:

Synod w Whitby miał dalekosiężne konsekwencje dla historii Anglii:

• Jednolitość religijna: Ustalenie daty Wielkanocy według kalendarza rzymskiego przyczyniło się do ujednolicenia praktyk religijnych w Królestwie Northumbrii.

• Wzrost znaczenia papieża: Decyzja synodu potwierdziła supremację papieża nad innymi biskupami, co miało duży wpływ na rozwój Kościoła katolickiego w Anglii i całej Europie.

• Konflikt z tradycją lokalną: Synody nie zakończyły sporu o datę Wielkanocy, który trwał jeszcze przez pewien czas. Ta sytuacja pokazuje złożoność procesu chrystianizacji Anglii i napięcia między tradycjami lokalnymi a wpływem Kościoła rzymskiego.

Tabela: Porównanie tradycji rzymskiej i celtyckiej

Podsumowanie:

Synod w Whitby był ważnym wydarzeniem w historii Anglii. Ustalenie daty Wielkanocy według kalendarza rzymskiego przyczyniło się do zjednoczenia Kościoła i ugruntowania pozycji papieża. Jednak spór o datę Wielkanocy pokazał, że chrystianizacja Anglii była procesem złożonym, w którym tradycje lokalne konkurowały z wpływami zewnętrznymi.

Dodatkowe refleksje:

Synod w Whitby dostarcza wielu ciekawych tematów do dyskusji historycznych. Czy decyzja synodu była sprawiedliwa? Jak wpłynęła ona na rozwój Kościoła w Anglii? Czy tradycje lokalne miały prawo bytu w obliczu nacisków z Rzymu?

Te pytania, i wiele innych, zachęcają nas do pogłębienia refleksji nad tym historycznym wydarzeniem.